Co to jest stymulacja EMS?
Co to jest stymulacja EMS?
Elektrostymulacja nerwowo-mięśniowa EMS (Electrical Muscle Stimulation) to metoda, która pozwala na wywoływanie skurczów mięśni za pomocą impulsów elektrycznych. EMS ma długą historię zastosowań w fizjoterapii i sporcie, a dziś coraz częściej wykorzystywany jest również w warunkach domowych. Obok metody TENS, stymulacja EMS należy do najbardziej popularnych rodzajów elektroterapii stosowanych zarówno w gabinetach rehabilitacji jak i w domu.
Jak działa EMS?
Naturanie nasze mięśnie kurczą się dzięki sygnałom wysyłanym przez układ nerwowy. Aparat EMS działa na podobnej zasadzie - dostarcza impuls elektryczny bezpośrednio do mięśnia lub nerwu za pomocą elektrod przyklejanych do skóry. Ten impuls "imituje" sygnał nerwowy, co wywołuje skurcz mięśni.
W zależności od parametrów impulsu, stymulacja może prowadzić do wzmacniania mięśni, redukcji napięcia, reedukacji nerwowo-mięśniowej, a nawet rozluźniania mięśni i łagodzenia bólu.
Trochę fizjologii: skurcz mięśnia pod wpływem prądu
Gdy impuls elektryczny pobudza nerw ruchowy (tzw. motoryczny), dochodzi do aktywacji jednostek motorycznych i wywołania skurczu mięśniowego. W EMS mówimy o skurczu wymuszonym, który - odpowiednio zaprogramowany - może angażować zarówno włókna szybkokurczliwe, jak i wolnokurczliwe.
Mięsień nie rozpoznaje źródła impulsu - reaguje tak samo, jakby pochodził z mózgu. Dlatego efekty EMS mogą być bardzo zbliżone do tradycyjnego treningu mięśni.
Kiedy EMS zamiast ćwiczeń fizycznych?
EMS stosuje się tam, gdzie aktywny ruch jest utrudniony - np. po operacjach, urazach, udarach. Dzięki elektrostymulacji można:
- zapobiegać atrofii mięśniowej (zanikom mięśni),
- utrzymać siłę mięśniową w okresie unieruchomienia,
- przyspieszyć reedukację nerwowo-mięśniową - np. po udarze lub porażeniu.
Główne zastosowania EMS
- Rehabilitacja po urazach i operacjach
- Leczenie atrofii mięśniowej (zaniku mięśni)
- Reedukacja nerwowo-mięśniowa (np. po udarach)
- Terapia bólu i rozluźnianie napięć mięśniowych
- Stymulacja mięśni dna miednicy (sondy dopochwowe lub doodbytnicze) w terapii nietrzymania moczu lub w celu ogólnej poprawy sprawności mięśni Kegla.
- Regeneracja powysiłkowa
EMS a poprawa wyglądu
EMS bywa wykorzystywane w kosmetologii i zabiegach beauty. Może:
- poprawiać jędrność skóry,
- modelować sylwetkę (brzuch, pośladki),
- zmniejszać obrzęki,
- wspierać lifting mięśni twarzy (mikrostymulacja).
Czy EMS spala tłuszcz?
Elektrostymulacja mięśniowa nie jest skuteczną metodą odchudzania. Nie zastępuje aktywności fizycznej, prawidłowej diety i nie spala tłuszczu w tak istotnym stopniu, żeby można było ją uznać za jakiś cudowny sposób na odchudzanie. Może natomiast:
- wzmacniać mięśnie pod warstwą tłuszczu,
- kształtować sylwetkę,
- poprawiać napięcie mięśni i wygląd skóry,
- w niewielkim stopniu ograniczyć wielkość tkanki tłuszczowej, gdy EMS stosowany jest na rozległych grupach mięśni przez dłuższy czas (np. za pomocą 4-kanałowych aparatów EMS).
Czy EMS można stosować w domu?
Tak - nowoczesne elektrostymulatory EMS dostępne w naszym sklepie są bezpieczne i intuicyjne w obsłudze. Wyposażone są w gotowe programy terapeutyczne i treningowe. Sprawdzają się w rehabilitacji, terapii bólu, wzmacnianiu mięśni oraz w terapii nietrzymania moczu z użyciem sond dopochwowych lub doodbytniczych.
Kluczowe parametry impulsów EMS - co warto wiedzieć?
- Częstotliwość (Hz) - liczba impulsów na sekundę.
- 2–15 Hz: działanie rozluźniające, poprawa ukrwienia,
- 20–50 Hz: regeneracja, trening wytrzymałości,
- 50–100 Hz i więcej: wzmacnianie mięśni.
- Szerokość impulsu (μs) - długość trwania pojedynczego impulsu.
- 50–200 μs: bardziej komfortowe,
- 300–400 μs: głębsza stymulacja większych mięśni.
- Czas pracy i przerwy (s) - np. 5 s pracy (WORK) i 10 s przerwy (REST). Praca oznacza skurcz mięśniowy, a przerwa zapewnia konieczną relaksację mięśnia. Przerwa nie musi występować w programach rozluźniających tj. przy niskiej częstotliwości impulsów.
- Czas narastania i opadania (s) - czas narastania (Ramp Up) amplitudy impulsów do poziomu fazy pracy i czas opadania (Ramp Down) amplitudy impulsów do fazy odpoczynku. Czasy te zapewniają odpowiednią "łagodność" skurczu.
- Natężenie (mA) - dobierane indywidualnie, powinno wywoływać widoczny skurcz.
Czym jest efekt troficzny?
Efekt troficzny to pozytywny wpływ aktywności mięśni (naturalnej lub wywołanej np. EMS) na ich strukturę i funkcję. "Efekt troficzny" to inaczej efekt odżywczy i podtrzymujący funkcję tkanki. Jest korzystny, ponieważ odbudowuje strukturę mięśni i tym samym jest pożądany w rehabilitacji, profilaktyce zaników mięśni, czy treningu siłowym.
Co to jest skurcz troficzny i jak go uniknąć?
Chociaż efekt troficzny jest zjawiskiem jak najbardziej korzystnym, to nie powinien być mylony z pojęciem tzw. skurczu troficznego. Skurcz troficzny to niepożądany, długotrwały i bolesny skurcz mięśnia, który może wystąpić podczas elektrostymulacji EMS przy niewłaściwie dobranych parametrach. Właśnie dlatego typowa sesja stymulacji EMS składa się z cykli pracy i odpoczynku, aby mięsień miał czas na regenerację (konieczne dotlenienie włókien mięśniowych).
Najczęstsze przyczyny:
- zbyt wysoka częstotliwość (powyżej 100 Hz),
- zbyt krótkie przerwy między skurczami,
- za wysokie natężenie,
- zbyt długa sesja bez odpoczynku.
Odpowiednie ustawienia i korzystanie z gotowych programów w urządzeniach EMS pozwalają uniknąć tego efektu i zapewnić bezpieczną terapię.
Warto przy tym odróżnić skurcz troficzny od skurczu tężcowego, który jest fizjologicznym, kontrolowanym efektem wywołanym przez wysoką częstotliwość impulsów (np. 50–80 Hz). Skurcz tężcowy powoduje silne, ciągłe napięcie mięśnia i jest celowo wykorzystywany w treningu EMS do wzmacniania mięśni. Problem pojawia się dopiero wtedy, gdy taki skurcz jest zbyt długi, bez fazy relaksacji - wtedy może przerodzić się w skurcz troficzny.
Czy EMS ma przeciwwskazania?
Tak, jak każda metoda elektroterapii, EMS ma pewne ograniczenia:
- nie stosujemy przy wszczepionym stymulatorze serca
- nie stosujemy w okolicy szyi, w poprzek głowy lub klatki piersiowej
- nie można stosować u osób z padaczką
- nie używamy na uszkodzoną skórę, również przy nowotworach
- nie stosujemy u kobiet w ciąży bez konsultacji z lekarzem
- na kończynach dolnych przy zakrzepicy.
- nie stosujemy przypadku uszkodzeń nerwów (brak przewodnictwa nerwowego) - można stosować wtedy specjalne elektrostymulatory na mięśnie odnerwione.
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, zawsze warto skonsultować się z fizjoterapeutą lub lekarzem.
Ponadto, przerwij na jakiś czas wykonywanie zabiegów, gdy dojdzie do przemęczenia mięśnia (ból), co jest możliwe w początkowym okresie stosowania EMS.
Czym EMS różni się od TENS?
Oba rodzaje stymulacji różnią się celem działania oraz sposobem pobudzania tkanek.
- EMS służy do wywoływania kontrolowanych skurczów mięśni w celu ich wzmocnienia, zapobiegania zanikom lub poprawy funkcji nerwowo-mięśniowej. Celem jest pobudzanie nerwów ruchowych (motorycznych), które uaktywniają mięśnie do skurczu.
- TENS działa głównie przeciwbólowo - celem jest pobudzanie nerwów czuciowych (sensorycznych) w skórze, nie wywołując skurczu mięśnia, chociaż bardzo często podczas stymulacji dochodzi do równoczesnego pobudzenia również nerwów ruchowych doprowadzając do lekkich skurczy mięśniowych.
Są sytuacje, gdy oba typy stymulacji mogą być stosowane naprzemiennie w jednej sesji terapeutycznej - np. EMS najpierw w celu aktywacji i wzmocnienia mięśni, a TENS na zakończenie - w celu redukcji napięcia i dolegliwości bólowych po wysiłku. Obie metody są ponadto bardzo popularne i mają szerokie zakres zastosowań, dlatego często są oferowane jednocześnie przez większość aparatów do elektrostymulacji.
Jakie są inne określenia stymulacji EMS?
W fizjoterapii elektrostymulacja EMS może występować także pod innymi nazwami - w zależności od kontekstu, celu terapii lub klasyfikacji urządzenia. Oto najczęściej spotykane synonimy:
- NMES (Neuromuscular Electrical Stimulation) - częstszy zamiennik EMS w literaturze naukowej i rehabilitacyjnej.
- FES (Functional Electrical Stimulation) - elektrostymulacja funkcjonalna, gdy stymulacja ma wywołać ruch funkcjonalny, np. chodzenie, chwyt. Termin ten stosuje się zwykle w kontekście zabiegów biofeedbacku, gdy mięśnie nie funkcjonują prawidłowo ze względu na uszkodzenie układu nerwowego (np. po udarze, po niepełnym uszkodzeniu rdzenia kręgowego).
Podsumowanie
Elektrostymulacja EMS to sprawdzona, bezpieczna i skuteczna metoda wspierania pracy mięśni. Może być stosowana zarówno w gabinetach fizjoterapeutycznych, jak i w domu. Wzmacnia mięśnie, pomaga w terapii, łagodzi ból i wpływa korzystnie na wygląd ciała - o ile jest stosowana świadomie i zgodnie z przeznaczeniem.
Dowiedz się więcej:
