Dlaczego ciśnieniomierze automatyczne nie są tak dokładne?

Czy można w pełni zaufać automatycznemu ciśnieniomierzowi elektronicznemu?

To pytanie zadaje sobie wielu pacjentów, szczególnie gdy wyniki z takiego urządzenia są zaskakujące lub zmienne. Choć ciśnieniomierze automatyczne są wygodne, ich dokładność nie zawsze dorównuje klasycznym metodom.

Dlaczego tak się dzieje? Czy można samodzielnie zmierzyć ciśnienie w domu metodą osłuchową?

Wszystko to wyjaśniamy w tym artykule. Przeczytaj, aby poznać odpowiedź.

Jak działają ciśnieniomierze elektroniczne?

Większość nowoczesnych ciśnieniomierzy do użytku domowego opiera się na tzw. metodzie oscylometrycznej. Nie "słuchają" one przepływu krwi (jak lekarz ze stetoskopem), lecz mierzą drgania powietrza w mankiecie, wywoływane przez pulsującą tętnicę.

Co ważne:

• urządzenie nie mierzy bezpośrednio ciśnienia skurczowego i rozkurczowego,
• tylko analizuje przebieg tych drgań i na ich podstawie szacuje wyniki,
• wartości są wyznaczane przez algorytm matematyczny, który różni się w zależności od producenta.

Kiedy automat może się mylić?

Ciśnieniomierz elektroniczny nawet jeśli bardzo dokładnie potrafi zmierzyć ciśnienie powietrza w samym mankiecie, to niestety ma problem z określeniem tego, w którym momencie to ciśnienie odpowiada ciśnieniu skurczowemu (maksymalnemu) i rozkurczowemu (minimalnemu) w tętnicy.

Pomiar oscylometryczny zakłada, że serce bije równomiernie, a tętnice zachowują się zgodnie z typowym wzorcem. Niestety, organizm nie zawsze działa "książkowo". Oto sytuacje, w których automat może zawieść:

• Nieregularny rytm serca (arytmia, migotanie przedsionków)
  Zmienna siła i częstotliwość tętna zakłóca pomiar. Urządzenie może nie wykryć realnych wartości lub wyświetlić komunikat o błędzie.
• Miażdżyca i sztywność naczyń krwionośnych
  Tętnice słabiej się rozszerzają, przez co drgania są słabsze. Algorytm może źle ocenić punkt ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Charakterystyka dynamiki naczyń tętniczych u wielu osób odbiega o statystycznego wzorca.
• Ruch w trakcie pomiaru
  Poruszenie ręką, napięcie mięśni czy rozmowa może zafałszować sygnał. W rezultacie — błędny wynik lub potrzeba powtórzenia pomiaru.
• Nieprawidłowy rozmiar mankietu
  Zbyt mały lub zbyt duży mankiet zmienia rozkład nacisku. Może to wpływać na wartość ciśnienia o kilkanaście mmHg.
• Bardzo niskie lub bardzo wysokie tętno
  Algorytm traci punkty odniesienia i podaje wartości odbiegające od rzeczywistości.

Metoda oscylometryczna wykorzystywana przez wszystkie ciśnieniomierze automatyczne jest uproszczeniem fizjologii. Działa w typowych przypadkach, ale traci precyzję w sytuacjach wykraczających poza typowe wzorce opracowane przez producentów metodami statystycznymi.

Co to oznacza dla pacjenta?

To proste: ciśnieniomierze elektroniczne są bardzo przydatne, ale nie zawsze wystarczająco wiarygodne, zwłaszcza u osób starszych, z chorobami układu krążenia, czy w trakcie leczenia kardiologicznego. Oto potencjalne skutki błędnych pomiarów:

• fałszywe poczucie bezpieczeństwa ("mam dobre ciśnienie"),
• nieuzasadnione zwiększenie dawki leków,
• niewłaściwe decyzje terapeutyczne,
• pominięcie niepokojących objawów,
• niepotrzebny związany z tym stres i ... możliwy wzrost ciśnienia :).

Co robić, gdy wynik budzi wątpliwości?

• Zawsze powtarzaj pomiar dwukrotnie, a nawet trzykrotnie, najlepiej w odstępie kilku minut i uśrednij wyniki (rozważ zakup ciśnieniomierza z funkcją "tri-check").
• Porównaj wynik z pomiarem u lekarza lub pielęgniarki.
• Jeśli ciśnieniomierz pokazuje nietypowe wartości - skorzystaj z metody osłuchowej.

Metoda osłuchowa w domu - alternatywa godna zaufania

Ciśnieniomierze znane z gabinetów lekarskich opierają się na metodzie Korotkowa, czyli nasłuchiwaniu tonów przepływu krwi za pomocą stetoskopu. To najbardziej wiarygodna metoda określania ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, rekomendowana przez towarzystwa kardiologiczne. Wykorzystywane są tutaj przede wszystkim manualne lekarskie ciśnieniomierze zegarowe z "gruszką" pompującą oraz stetoskopem.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że istnieją też domowe ciśnieniomierze zegarowe, które umożliwiają samodzielny pomiar ciśnienia w domowym zaciszu. Posiadają one specjalny mankiet z zamocowanym na stałe stetoskopem i możliwość samodzielnego założenia mankietu na ramię.

Choć wymaga trochę nauki, domowy ciśnieniomierz zegarowy daje pełną kontrolę nad procedurą pomiaru - bez udziału algorytmu czy baterii.

Dlaczego metoda osłuchowa jest bardziej wiarygodna niż oscylometryczna?

1. Większa dokładność u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca:

• Ciśnieniomierze automatyczne mogą mieć trudność z interpretacją nieregularnych impulsów ciśnienia.
• Pomiar może być błędnie odczytany lub zupełnie odrzucony,
• Lekarze często zalecają pomiary osłuchowe u osób z migotaniem przedsionków.

2. Mniejsza podatność na zakłócenia:

• Ruchy ciała, mowa, drżenie mięśni - wszystko to może zafałszować wynik automatycznego aparatu,
• W metodzie osłuchowej, badanie można przerwać i powtórzyć (lub dopompować mankiet) w kontrolowanych warunkach.

3. Brak zaokrągleń i interpolacji:

• Automaty mierzą fale tętna i na ich podstawie szacują wartości skurczową i rozkurczową,
• W metodzie Korotkowa pomiar opiera się na faktycznych dźwiękach przepływu krwi, a nie matematycznym modelu.

4. Prawdziwa wartość ciśnienia rozkurczowego:

• Automaty czasem zaniżają lub zawyżają wartość rozkurczową (szczególnie u osób starszych),
• W metodzie osłuchowej lekarz lub pacjent słyszy ostatni ton i samodzielnie go odczytuje - to realna wartość, nie statystyczna.

5. Lepsze powtarzanie pomiarów:

• Automaty różnie reagują przy kolejnych pomiarach w krótkim czasie (nadwrażliwość na resztkowe ciśnienie w mankiecie),
• Ciśnieniomierz zegarowy można używać wielokrotnie, w tym samym odstępie, bez wpływu na kolejny wynik.

6. Większe zaufanie lekarzy i specjalistów:

• Metodą Korotkowa mierzy się ciśnienie w szpitalach i gabinetach - to standard referencyjny,
• Jeśli ktoś chce kontrolować leczenie zgodnie z tym, jak robi to lekarz, powinien znać tę metodę.

7. Nie wymaga baterii ani kalibracji elektroniki:

• Automaty mogą się rozkalibrować, szczególnie po kilku latach,
• Zegarowy aparat działa mechanicznie - jeśli jest sprawny technicznie, zawsze poda prawidłowy wynik (o ile pomiar był wykonany poprawnie).
• Należy jednak wiedzieć, że ciśnieniomierze zegarowe mierzą ciśnienie mechanizmem aneroidowym, który również z czasem może się rozkalibrować. Dlatego należy stosować ciśnieniomierze dobrych i sprawdzonych marek.

Nie namawiamy do rezygnacji z ciśnieniomierzy automatycznych - to cenne narzędzia dla pacjentów. Ale warto mieć świadomość ich ograniczeń i nie traktować ich wyniku jako jedynej wyroczni.

Jeśli zależy Ci na precyzji, zwłaszcza przy niestabilnym ciśnieniu lub arytmii, rozważ dodatkowo zakup domowego ciśnieniomierza zegarowego.

Dowiedz się więcej:

• Pomiar ciśnienia krwi metodą osłuchową - krok po kroku